شهاب سنگ چیست و چگونه آن را از سنگهای معمولی تشخیص دهیم؟

شهاب سنگ تکه‌ای جامد است که از اجرام آسمانی مانند سیارک یا ستاره‌های دنباله‌دار نشأت می‌گیرد و با گذر از آتمسفر به سطح زمین برخورد می‌کند. وقتی یک شهاب‌سنگ در حال عبور از آتمسفر زمین است در اثر اصطکاک، فشار و همچنین واکنش‌های شیمیایی با گازهای آتمسفری، شعله‌ور شده و به شکل یک گلوله آتشین دیده می‌شود.

شهاب سنگ‌ها جزو کمیاب‌ترین مواد است به شکلی که حتی از طلا، الماس و حتی زمزد نیز کمیاب‌تر است. سطح زمین سرشار از سنگ‌های تیره‌رنگ مانند بازالت است که معمولاً با شهاب‌سنگ‌ها اشتباه گرفته می‌شوند. شهاب سنگ‌ها معمولاً به دلیل کمیاب بودن دارای ارزش نسبتا زیادی هستند و بسته به نوع، شرایط، اندازه و زیبایی بین یک تا 1000 دلار برای هر گرم آن قیمت‌گذاری می‌شود. از این روی، مردم اشتیاق زیادی جهت یافتن شهاب سنگ‌ها از خود نشان می‌دهند، ولی به دلیل نداشتن آگاهی کافی توفیقی به دست نمی‌آورند.

برای تشخیص شهاب‌سنگ از سنگ‌های معمولی می‌توان چند آزمایش ساده انجام داد:

1 ـ سنگ‌های آتشفشانی زمینی به دلیل خروج گاز دارای حفرات زیادی در سطح خود هستند، ولی شهاب‌سنگ‌ها چنین نیستند.

2 ـ  شهاب‌سنگ‌ها به سه نوع آهنی، آهنی ـ سنگی و سنگی طبقه‌بندی می‌شوند لذا می‌توان با استفاده از آهن‌ربا به راحتی دو نوع اول را تشخیص داد. البته نوع سنگی نیز آهنربا را جذب می‌کند به نوعی که سنگ‌های زمینی چنین خاصیتی ندارند.

3 ـ سومین گام جهت تشخیص شهاب‌سنگ‌ها برآورد وزن و چگالی آن‌هاست. این سنگ‌ها دارای وزن بسیار بیشتری نسبت به سنگ‌های زمینی هستند.

4 ـ در حین گذر شهاب‌سنگ از آتمسفر زمین، به دلیل مقاومت آتمسفر در مقابل ورود شی خارجی به سطح زمین، سطح شهاب‌سنگ شعله‌ور شده و پس از سرد شدن قشر تیره رنگ نازکی (همانند زغال) را ایجاد می‌کند و لذا این سنگ‌ها بسیار تیره‌تر از سنگ‌های زمینی هستند.

5 ـ سطح خارجی یک شهاب‌سنگ دارای فرورفتگی‌هایی شبیه اثر انگشت شصت سفالگر روی خاک رس است. این پدیده به دلیل ذوب سطح خارجی این سنگ‌هاست.

6 ـ به دلیل ذوب سطح خارجی، آثار بسیار باریکی (به اندازه قطر موی انسان) از جریان یافتگی در سطح شهاب‌سنگ‌ها دیده می‌شود.

وحید احدنژاد، دکترای تخصصی زمین شناسی